Мэдээ

Албан ёсны нэр

Монголын Буудлага Спортын Холбоо

MONGOLIAN SHOOTING SPORT FEDERATION

СТАТУС

Нийгэмд үйлчилдэг төрийн бус байгууллага

Байгууллагдсан он

1955 он

Олон улсын Буудлага спортын холбоонуудад элссэн он

1964 онд Олон улсын буудлага спортын холбоонд гишүүнээр элссэн.

1980 онд Ази тивийн буудлага спортын холбоонд гишүүнээр элссэн.

Манай оронд үүссэн үе

1926 онд  Д.Сүхбаатар мэргэн буудагч тэмдэг болзлын хамт гарч ирсэнээр цэрэг дайчдын дунд тэмцээн уралдаан зохиогдсоноос улбаатай.

            Бүтэц

Дээд эрх барих байгууллага нь 4 жил тутамд нэг удаа хуралддаг.

Их хурал бөгөөд чөлөөт цагт нь түүнээс сонгогдсон Удирдах зөвлөл үйл ажиллагааг нь удирдан чиглүүлж байдаг. Улиралд нэгээс доошгүй хуралдана. Удирдах зөвлөлөөс өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдуулахаар  Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг томилон ажиллуулдаг.

Удирдлагын босоо бүтэцтэй.

                                                 Их хурал

                                                               Хяналтын зөвлөл

                                             Удирдах зөвлөл

                                               Ерөнхийлөгч

Дэд Ерөнхийлөгч               Ерөнхий нарийн               Дэд Ерөнхийлөгч

                                              бичгийн дарга

                               Хот, орон нутгийн салбар клубүүд

                                                   Гишүүд

 Эрхэм зорилго

Монгол улсад буудлага спортыг эрчимтэй хөгжүүлэх замаар Монгол хүний авьяас, ур чадварыг нээн илрүүлж, энэхүү спортоор олон улс, тив, дэлхий, Олимпийн наадамд  өрсөлдөж амжилт гаргах өндөр зэрэглэлийн тамирчдыг тасралтгүй бэлтгэх, буудлага спортоор эх орноо дэлхий дахинд сурталчлахад МБСХ-ны эрхэм зорилго оршино.

     Үйл ажиллагаагааны үндсэн зарчим

МБСХ-нь Монгол улсын Төрийн бус байгууллагын тухай болон бусад холбогдох хууль тогтоомжуудыг удирдлага болгон өөрийн дүрмийн хүрээнд төр засгийн болон бусад төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдтэй хамтран ажиллана.

Òºðөөс баримтлах нийтийн áèåèéí òàìèð, ñïîðòûã бүх талаар õºãæ¿¿ëýõ бодлогын хүрээнд төрийн үүргийг гэрээгээр гүйцэтгэн, èõ ñïîðòûí ¿çýë áàðèìòëàëûã òîäîðõîéëîõîä идэвх ñàíàà÷ëàãàòàé îðîëöîí төр захиргааны  байгууллагуудтай õàìòðàí àæèëëàна.

Ìîíãîëûí үíäýñíèé оëèìïèéí õîðîîíû ãèø¿¿í÷ëýëòýé áàéõ áºãººä оëèìïèéí ¿çýë ñàíààã  òóóøòàé äýìæèæ, ¿éë àæèëëàãààíä нь èäýâõòýé îðîëöîно.

Îëîí уëñûí бóóäëàãà ñïîðòûí õîëáîî (ISSF), (мîíãîë òîâ÷ëîë íü ÎÓÁÑÕ), Àçèéí бóóäëàãà ñïîðòûí õîëáîî (ASC), (мîíãîë òîâ÷ëîë íü ÀÁÑÕ) áîëîí áóñàä олон улсын áàéãóóëëàãа, гадаад орнуудын холбогдох байгууллагуудтай áóóäëàãà ñïîðòûí ÷èãëýëýýð хоёр талын болон олон талт хамтын ажиллагаагаа улам эрчимжүүлж, õàìòðàí àæèëëàна.

ÌÁÑÕ-íû ¿éë àæèëëàãàà íü óëñ òºð, øàøíààñ àíãèä áàéæ, àëèâàà äàðàìòûã ýñýðã¿¿öýæ,  òýäãýýðýýñ á¿ðýí õàðààò áóñ áàéíà.

ÌÁÑÕ-íû ¿éë àæèëëàãàà íü ÿñ ¿íäýñ, ãàðàë ¿¿ñýë, àðüñ ºíãº, шашин шүтлэг, ¿çýë áîäîë, àëäàð öîëîîð ялгаварласан øèíæòýé áàéæ áîëîõã¿é.

МБСХ-ны зорилт

Зорилтууд

Áóóäëàãà ñïîðòûã ñîíèðõîã÷, õè÷ýýëëýã÷, äýìæèã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààã íýãòãýí çîõèîí  áàéãóóëæ, óäèðäàí ÷èãë¿¿ëнэ.

Ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûã ÿâóóëàõ ñàíàë, ñàíàà÷ëàãûã õºõү¿ëýí äýìæèж, олон улсын туршлагаас суралцаж, мîíãîë õ¿íèé îíöëîãò òîõèðñîí ñóðãàëò, äàñãàëæóóëàëòûí øèíý àðãà÷ëàëûã áèé áîëãîн хэрэгжүүлнэ.

Äàñãàëæóóëàã÷, òàìèð÷ин áýëòãýõ ñóðãàëò äàñãàëæóóëàëòûã ÿâóóëàõ îð÷èí, íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëнý.

 ªºðèéí îðîíä á¿õ øàòíû òýìöýýí çîõèîí áàéãóóëж, ºíäºð зэрэглэлийн, äýëõèéí ò¿âøèíä àìæèëò ãàðãàõóéö òàìèð÷äûã áýëòãýæ, îëîí óëñ, тив, äýëõèé, Îëèìïèéí íààäàìä îðîëöóóëна.

Áóóäëàãà ñïîðòûã äýëãýð¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ ñîíèðõîã÷, õè÷ýýëëýã÷äèéí äóíä ñóðãàëò, õ¿ì¿¿æëèéí àæëûã тогтмол çîõèîí явуулж, õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð ñóðòàë÷èëж, олон нийтийн хүртээл болгоно.

ÎÓÁÑÕ, ÀÁÑÕ áîëîí áóñàä олон улс, ãàäààäûí áàéãóóëëàãóóäòàé áóóäëàãà ñïîðòûã õºãæ¿¿ëýõ, ìàòåðèàëëàã áààçûã áýõæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð õàìòыí àæèëëàгаагаа  хөгжүүлэхэд гадаад бодлого чиглэгдэнэ.

ÌÁÑÕ-íû áèå äààñàí áàéäëûã áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð төр, засгийн болон төрийн бус áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, иргэд, гадаадын хандивлагч байгууллага, хувь иргэнтэй  ãýðýý õýëöýë õèéæ, õàìòðàí àæèëëàна.

Олимпийн тоглолтуудад амжилттай оролцохын тулд бэлтгэл дасгалжуулалт болон Олимпийн эрх авах тэмцээнүүдэд баг тамирчдынхаа бэлтгэлийг бүрэн ханган оролцуулах

Хөдөө орон нутгийн клубүүдийн материаллаг баазыг бэхжүүлэхэд онцгой анхааран төр, засаг ба удирдах зөвлөлийн бүрэлдхүүнүүдээс дэмжлэг туслалцаа авч ажиллах

Галт зэвсгийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах спорт- сургалтыг буюу ан агнуурын зориулалтаар үйлдвэрлэгдэж байгаа буу сумны ялгааг мэргэжлийн талаа таниулан хуулийн орчныг бүрдүүлэхэд чармайж ажиллах

Буудлага спортын орчин нөхцлийг бэхжүүлэхийн зэрэгцээ, шинэ залуу тамирчдыг бэлтгэн гаргах, олон улсын болон тив , дэлхийн тэмцээнүүдэд тамирчдаа тогтмол оролцуулж ур чадварыг ахиулах

Багш дасгалжуулагчдын мэдлэг боловсролыг дээшлүүлэх талаар сургалт семинарыг тогтмол явуулж мэргэжилтэй боловсон хүчин , нөөцийг бэлтгэхийн төлөө шат дараалалтайгаар авч хэрэгжүүлэх

Буудлага спорт дэлхий дахинд

1896 онд Буудлага спорт нь хүн төрөлхтөний түүхэнд 500 гаруй жилийн уламжлалтай бөгөөд хөгжлийнхөө явцад төрөл хэлбэр нь улам баяжиж боловсронгуй болон уралдаан тэмцээний тоо олширч, тамирчдын амжилт ахисаар байна.

Грекийн Афин хотод явагдсан орчин үеийн Олимпийн анхны тоглолтонд буудлага спорт бүрэн эрхт гишүүн нь болон орсон байна.

Пеьр де Кубертен өөрөө Францын гар бууны 7 удаагийн аварга байжээ. Анхны Олимпид 2 төрлийн буугаар 5 дасгалд 10 гаруй орны тамирчид өрсөлдөж байсан бол өнөөдөр 10 гаруй төрлийн буугаар 12 дасгалд 150 гаруй орны тамирчид хүч чадлаа сорьж байна. Зуны 23 дугаар Олимпиос эмэгтэй тамирчдыг буудлагын төрлөөр анх өрсөлдсөн байна.

1907 он хүртэл Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг олон улсын тусгай шинжилгээний групп гэдэг байгууллага эрхлэн явуулж байв. 1907 оноос Олон улсын буудлага спортын эвсэл, 1921 оны 4 сард Олон улсын буудлага спортын холбоо нэртэйгээр өөрчлөгдөн байгуулагдаж 2021 оны байдлаар 250 гаруй улсыг нэгтгээд байна. ОУБСХ-ны зорилго нь “Дэлхийд буудлага спортыг түгээн хөгжүүлэх, Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, буудлагын бусад тэмцээнүүдийг зохион явуулах, спортын бусад байгууллагуудтай хамтран ажиллахад оршино”.

ОУБСХ- ны удирдах байгууллага нь ерөнхий чуулган бөгөөд 2 жилд нэг удаа чуулж, ихэвчлэн дэлхийн ба бусад томоохон тэмцээнийг зохион явуулах газар орныг товлох, дүрэм зааврыг боловсруулах, удирдах бүрэлдхүүнийг сонгох зэрэг асуудлуудыг хэлэлцэнэ.

ОУБСХ ны төв Германы Мюнхен хотод байрладаг ба Холбооны удирдлага нь Ерөнхийлөгч, 13 тэргүүлэгч гишүүн, 12 салбар хороо, 5 тивийн буудлага спортын холбоодыг хариуцсан төлөөлөгч зэргээс бүрдэнэ.  Монгол улсаас Н.Цогтсайхан 2012 оноос Азийн буудлагын холбооны допингийн зөвлөлд тасралтгүй  гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байна.

2020 оны олон улсын буудлагын холбооны эмнэлэгийн зөвлөлд Н.Цогтсайхан сонгогдож, , Удирдах зөвлөлийн гишүүн П.Тунгалаг Аюулгүй байдлын салбар зөвлөлд сонгогдож,  Д.Лхамсүрэн “Таргет Спринт”-ийн салбар зөвлөлийн гишүүнээр, сонгогдон ажиллаж байна. 

Монгол оронд хөгжсөн түүх

1910 оны үед Ховд хотоос Манжийн амбанг хөөн зайлуулсны баярыг тэмдэглэн Хатанбаатар Магсаржав, Манлай ван Дамдинсүрэн нар цэргүүдийнхээ дунд буудлагын тэмцээн зохиож, түрүүлсэн хүнийг мориор шагнаж байсан тухай ам дамжсан домог яриа байдаг. 1926 онд “Д.Сүхбатар мэргэн буудагч”, 1944 онд “Х.Чойбалсангийн мэргэн буудагч”, 1950 онд “Онц буудагч” тэмдгүүд болзлын хамт гарч ирсэнээр цэрэг дайчдын дунд тэмцээн уралдаан байнга зохиогдож түүнд олон хүн шалгаран шагнагдаж байв.

Дэлхийн II  дайны дараа “социалист” гэгдэж байсан орнуудад эх орноо батлан хамгаалахад туслах  сайн дурын нийгэмлэгүүдэд байгуулагдаж эдгээр байгууллагуудын дунд явагддаг олон улсын тэмцээнд Монголын баг тамирчид 1955 онд анх удаа Бээжин хотод зохиогдсон тэмцээний урилга заавар биеийн тамирын хэрэг эрхлэх газарт ирсэн тул НАХЯ-нд шилжүүлснээр явуулах баг тамирчдыг бүрдүүлэхийн тулд Улаанхуарангийн хойд энгэрт Хилийн болон дотоодын цэрэг, НАХЯ, Нисэх хүчин, энгийн байгууллагуудын дунд буудлагын тэмцээнийг явуулж тэдгээрээс 27 хүмүүсийг сонгон армийн зэвсэглэлд байсан армийн винтов “наган” зэрэг буугаар оролцон анхны гараагаа эхэлсэн. Манай баг тамирчдад ЗХУ, Польш улсын дасгалжуулагч, тамирчид чин сэтгэлээсээ туслан Хятадын спорт клуб спортын зориулалтаар үйлдвэрлэгдсэн буунуудыг хэрэглүүлсэн нь манай баг тамирчдад содон  шинэлэг мэдлэгийг олгосон байна. Энэ тэмцээнд Нисэхийн офицер Б.Оюун хэвтээ байдлаас 60 сум бууддаг дасгалд ангийн ТОЗ-8 буугаар 566 онон хуучин ЗХУ-ын зэргийн нэгдсэн ангиллын I зэргийн нормоос 6 оноо давуулж багаараа 51 оноо авч 7 байр эзэлсэн. 1958 оны 11-р сарын 5 нд Ардын цэрэгт туслах сайн дурын нийгэмлэгийн дэргэд ОХУ-ын буудлагын спортын мастер И.Н Шабановын туслалцаатайгаар одоогийн 1 дүгээр арван жилийн дунд сургуулийн подволд 25 метрийн зайд Халтархүү /дарга/, дасгалжуулагч Ш.Шадавцоодол, Г.Дэнсмаа нарын гурван орон тоотойгоор буудлагын спортын клуб анх байгуулагджээ. 1964 онд тус клуб нь нэг ээлжинд 5 хүн буудах битүү тир, орон тооны шигшээ багтай болж ОХУ-ын мэргэжилтэн В.Курилов урилгаар ирж ажиллажээ. 1967 онд Батлан хамгаалах хөдөлмөр нийгэмлэгийн урилгаар ОХУ-ын спортын мастер, гавьяат дасгалжуулагч Л.М.Вайнштейн багш ирж ажилласан нь манай тамирчдын амжилтыг  олон улсын түвшинд ойртуулсан юм. 1978-1980 онуудад Улсын төсөвт жил бүр хөрөнгө төсөвлөж зарцуулж, Барилгын цэргийн 073 дугаар анги барилга байгууламжийг барьж тэр үеийн Герман улсын “Спорт-Техник” нийгэмлэгийн тусламжаар цахилгаан, буудлагын тоног, төхөөрөмж мөн дотор тавилгыг бэлэглэж буудлага спортыг иж бүрэн цогцолбор төв байгуулагдаж ашиглалтанд орсноор материаллаг баазтай болсон. Манай баг тамирчид 1986 оноос эхлэн 44-52 дахь Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, 1964-2016 онуудад болсон 18-32 дахь удаагийн Олимпийн тоглолт, Ази тивийн 1974-2018 он хүртэл 12 удаагийн тоглолтууд, 1987-2020 онуудад зохиогдсон 10 удаагийн Тивийн аварга шалгаруулах тэмцээн, 50 удаагийн Дэлхийн цомын тэмцээнүүд, Өсвөрийн Олимпийн наадам, Мастеруудын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Залуучуудын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Оюутны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн, Оюутны Универсиад, Армийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнүүдэд эх орныхоо нэрийг Дэлхийд дуурсган мандуулж байна. Одоо буудлага спорт эгнээндээ олон арван мянган тамирчдыг багтаасан үе үеийн буудлага спортыг хөгжүүлж байгаа ахмад, залуу үеийн буудагчид тив дэлхий Олимпийн тавцанд Монгол улсын нэрийн өмнөөс амжилтаараа өрсөлдөн, өөрийн оронд буудлага спортыг түлхүү хөгжүүлж Монгол улсын топ 4 төрлийн спортуудын эгнээнд бичигдэж Дэлхийд данстай тамирчдыг эгнээсээ төрүүлэн гаргаж чадсан спорт болтлоо хөгжсөөөр нийгмийн шинэчлэлт, өөрчлөлттэй уялдан эдийн засгийн боломж зах зээлийн үе дэх спортын байгууллагуудтай нэгэн адил хөгжсөөр байна.

Буудлага спорт нь1992оны Барселоны зуны 25 олимпийн их наадам, 2008 оны Бээжингийн 29 их наадмын хүрэл, мөнгө медальтай,

1992оны Барселоны 47 дах удаагийн Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний багийн хүрэл,  хувийн амжилтаар Дэлхийн аварга алтан, хүрэл медальтан төрүүлсэн, 2010 оны Залуучуудын Дэлхий аварга тамирчинг төрүүлсэн, 2014 оны дэлхийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний багийн мөнгөн медальтай, Залуучуудын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний багийн алт, хүрэл медальтай, 1974 оноос хойш Азийн наадам, Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний медальт тамирчид олон олноор төрөн гарсаар байна.

Буудлага спортын  холбооны үе үеийн удирдлагууд

Ерөнхийлөгчөөр

1963-1980 онд  АЦТСДН-ийн орлогч дарга хошууч генерал Х.Дамдинхүү

1980-1987 онд  Улаанбаатар хотын АДХГ захиргааны дарга С.Мөнхжаргал

1987-1997 онд  УБХТН-ийн Төв зөвлөлийн дарга С.Сайнцог

1997-2004 онд  УИХ –ын гишүүн  Б.Дэлгэрмаа

2004-2008 онд УБТЗ-ын  дарга В.Отгондэмбэрэл

2008 оны  11 сараас   УИХ-ын гишүүн Э.Мөнх-Очир

2017 оны 11 сараас УИХ-ын гишшү Н.Энхболд

2020 оны 07 сараас Э.Мөнх-Очир

Ерөнхий нарийн бичгийн дарга

1990-2008 онд М.Жанцанхорлоо

2009 оноос  Б.Нямсүрэн

2014 оноос О.Энхсайхан

2017 оны 11 сараас Д.Лхамсүрэн

Буудлага спортоос төрсөн алдартангууд

1972  онд Монгол улсын гавьяат тамирчин  М. Жанцанхорлоо  

1992 онд   МУГТ Барселоны хүрэл медальт Д.Мөнхбаяр

1992 онд  Монгол улсын гавьяат дасгалжуулагч Ц.Өлзийбаяр

2008 онд  МУ-ын Хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин О.Гүндэгмаа

2008 онд  МУ-ын гавьяат дасгалжуулагч Л.Ундралбат

2008 онд  МУ-ын гавьяат дасгалжуулагч Т.Мягмаржав

Олон улсын шүүгчид

2000 он М.Жанцанхорлоо ОУ-ын “А” зэрэглэлийн шүүгч

2014 он Д.Лхамсүрэн ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2014 он Т.Энхтуяа ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2014 он Л.Уранзаяа ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2014 он Г.Тэгш-Үйлс ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2016 он Л.Ундралбат ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Баттөр ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он З.Батхуяг ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Сонинбилэг ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Энхтогтвор ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Р.Энхтуяа ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Энхзул ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Г.Хоролсүрэн ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Ө.Өлзийням ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Б.Нямсүрэн ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Б.Оролжав ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Б.Сугар  ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Т.Гантуул ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Батдорж ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Я.Нацагдорж ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он О.Янжинлхам ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Т.Баяржаргал ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он С.Баяр  ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч

2019 он Д.Дашдаваа ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч, Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он Д.Оюун ОУ-ын “Б” зэрэглэлийн шүүгч, Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он Д.Энхтогтвор Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он Я.Заяа Таваг буулагын олон улсын шүүгч

2019 он Г.Ган-эрдэнэ Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он Б.Ган-Эрдэнэ Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он Б.Батжаргал Таваг буудлагын олон улсын шүүгч

2019 он З.Намдуун Таваг буудлагын олон улсын шүүгч